21ος αιώνας. Θα μπορούσε κανείς να τον ονομάσει, μέχρι σε αυτό του το σημείο, τον αιώνα των αλγορίθμων. Σε μια τέτοια συνθήκη, όπου ο αλγόριθμος προβλέπει, καθορίζει και ελέγχει τις πράξεις, τις αποφάσεις και τις συμπεριφορές μας, ο δικός μας ρόλος ποιος είναι; Το ανοίκειο, μια πολυσυζητημένη έννοια, είχε αρχικά την σημασία του μυστηριώδους, του υπερφυσικού και του παράξενου, που ήταν πέρα από τη γνώση και τη φαντασία. Ο Φρόιντ αργότερα εισήγαγε τον όρο στην ψυχανάλυση δηλώνοντας (πολύ γενικά) ως κάτι που αναδύεται στην επιφάνεια ενώ θα έπρεπε να μείνει κρυφό. Ο όρος συνεχίζει να χρησιμοποιείται με διάφορες σημασίες και τρόπους και προσαρμόζεται σε κάθε εποχή. Σήμερα θα μπορούσε κανείς να πει ότι έχει να κάνει με έναν περίεργο φόβο για το μέλλον ή το δέος για την ραγδαία ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται τα πράγματα. Ή θα μπορούσε να εκφράζει όλες αυτές τις αλλαγές που βιώνουμε και παρατηρούμε αλλά παρόλα αυτά δεν μπορούμε να συλλάβουμε. Ακόμα και τις εφευρέσεις και τις τεχνολογίες που έχουμε φτιάξει χωρίς όμως να μπορούμε να τις ελέγξουμε, να προβλέψουμε τις επιπτώσεις τους ή και να καταλαβαίνουμε πως λειτουργούν, σαν ένα μαύρο κουτί. Παρόλα αυτά, πιστεύω πως το πραγματικά μυστήριο μαύρο κουτί, το “σύγχρονο ανοίκειο” είναι η ίδια η ανθρώπινη ύπαρξη, ειδικά τώρα που η επιστήμη έχει αναλάβει τα ηνία. Η κρίση ταυτότητας και έλλειψη σκοπού και κινήτρου είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο που με κάνει να αναρωτιέμαι γιατί κάνουμε ό,τι κάνουμε. Δουλεύουμε για χάρη του αλγορίθμου ή για ένα καλύτερο μέλλον για μας; Είμαστε όμως σε θέση να πάρουμε εμείς αυτήν την απόφαση; Είμαστε στα αλήθεια ελεύθεροι να το κάνουμε; Ίσως όσο πιο πολύ αναπτύσσουμε τις ικανότητες και το μέλλον μας τόσο πιο φανερή είναι η ανάγκη να βρούμε και να κατανοήσουμε την ταυτότητά μας, τον σκοπό μας και τις αξίες μας. Εξάλλου, έχουμε προσπαθήσει τόσο πολύ για να κάνουμε τη ζωή πιο εύκολη και απλή, ελευθερώνοντας πολύτιμο χρόνο μέσα στην καθημερινότητα, γιατί να μην αξιοποιήσουμε αυτή την άνεση να ψάξουμε ποιοι είμαστε και τι κάνουμε εδώ. Μήπως ήρθε η ώρα να στραφούμε λίγο και στο μέσα χάος;

Εργαστήριο Πολυμέσων/Υπερμέσων ΑΣΚΤ, 2022-2023